Wyróżnienie w VI Podkarpackim Konkursie: „Witryna Internetowa Mojej Szkoły”



BIP




DZIENNIK ELEKTRONICZNY

Destination Imagination

Witryna internetowa mojej szkoły-  konkurs


HISTORIA PISKOROWIC

Pierwsze ślady pobytu człowieka na tych terenach należy odnieść do 10 - 8 tysięcy lat przed naszą erą. Pra-ludzie wybierali na swe siedliska wysoko położone i umocnione przez przyrodę miejsca, budowali na nich szałasy z gałęzi i skór upolowanych zwierząt, później drążyli w ziemi jamy nakrywane dachami. VII - VI w. p.n.e. to okres tzw. Kultury przeworskiej. Następnie tereny te zasiedliło słowiańskie plemię Lechitów, które funkcjonowało najpierw w ramach państwa Wiślan, by wejść później w skład księstwa przemyskiego, a jeszcze później halicko-włodzimierskiego.

Ślady bytności człowieka znaleziono na naszym terenie m.in. w takich miejscach jak Łysocha, Górki czy Stara Wieś.

Należy sądzić, że Piskorowice jako osada istniała juz w ramach księstwa halicko-włodzimierskiego, czyli przed włączeniem tych ziem do Korony przez Kazimierza Wielkiego. Świadczyć o tym może zakorzenienie się prawosławia i silna przewaga ludności uważającej się za Rusinów. Z uwagi na strategiczne, obronne znaczenie nadgranicznych ziem utworzono królewszczyznę z centrum w Krzeszowie (dobra ziemskie należące do króla Władysława Jagiełły) i stanowisko starosty niegrodowego, czyli dzierżawcy dóbr od 1415 r. Biszczę, Kulno, Księżpol i Piskorowice. W 1427 r. Jagiełło zostawił swą królewszczyznę na okres 12 lat księciu mazowieckiemu Ziemowitowi, po którym to okresie wróciła ona w królewskie ręce i rządy Małdrzyka. Jej herbem była naonczas trójzębna kotwica na złotym wieńcu.

Zygmunt I Stary na sejmie bydgoskim w 1520 r. wydzierżawił królewszczyznę Spytkowic z Tarnowa, którą następnie dostaje Stanisław Tarnowski, a później Marcin Ossoliński, po którego śmierci Stefan Batory nadaje te dobra kanclerzowi i hetmanowi wielkiemu koronnemu, 46-letniemu Janowi Zamoyskiemu, zaś Zygmunt III Waza oferuje mu je na własność. Decyzja ta została potwierdzona specjalną uchwałą sejmu koronnego w Krakowie w 1588 r. W ten sposób Piskorowice weszły w skład potężnej Ordynacji Zamojskich, w której to miały pozostawać przez wieki

Dominującym wyznaniem mieszkańców był greko-katolicyzm. Murowaną cerkiew wybudowano w 1840 r. na miejscu starej drewnianej. Parafia rzymsko-katolicka w Piskorowicach powstała dopiero w 1926 r., a kościół ukończono w 1930 r.

Wg W. Kubijowicza w 1939 r. w Piskorowicach zamieszkiwało 2740 osób. Spośród nich 2340 było Ukraińcami, 340 Polakami (w tym 130 ukraińskojęzycznymi) i 60 Żydami.

W Piskorowicach istniał od samego początku folwark, wynajmowany przez Ordynację dzierżawcom, na ściśle określonych zasadach i pod jej kontrolą w celu zapawnienia rentowności i podwyższania kultury gospodarowania. Uprawiano zboża, w znacznej części przenicę, którą następnie Sanem spławiano do Gdańska. Hodowano m.in. krowy (Holenderki), świnie, a także w XVIII w. była tu stadnina koni. Wytwarzano też wódkę, piwo, zajmowano się włókiennictwem, wypalano cegły, wyciskano olej, mielono zboże, pozyskiwano miód i cenne drewno.
W folwarku oprócz stałych pracowników pracowali chłopi odrabiając pańszczyznę. Oprócz tego do pewnych prac zatrudniano dodatkowo. W 1772/73 r. płacono za dzień pielenia 3 - 6 groszy, a za koszenie 12 groszy.
"Na przykład w 1834 r. gorzelnia w Piskorowicach rozpoczęła produkcję 29 października, a zakończyła ją 14 maja następnego roku. Dzienna produkcja gorzelni w poszczególnych miesiącach wynosiła: listopad 1834 - od 42 do 80 garnców, grudzień 1834 - od 40 do 80 garnców".

Ważne osoby przebywające w Piskorowicach

"Ordynat Stanisław Zamoyski po opuszczeniu Petersburga wiosną 1932 r. udał się do Piskorowic, centrum jego dóbr w Galicji, graniczących z Ordynacją i stanowiących jego część. W Piskorowicach zjawił się 20.04 tj. w Wielki Czwartek...powitanie z żoną po kilku miesiącach...Następnie pod koniec tegoż roku wyjechał i zamieszkał z żoną we Florencji."

"Dziecinne lata 1830 - 1831 spędził Adam Sapieha (1828-1903) z matką w Paryżu, od 1832 r. z rodzicami w Galicji, zrazu w Piskorowicach, od 1836 w Krasiczynie. Wróćmy do jego przeżyć rodzinnych. Nie mógł pamiętać Warszawy i Błękitnego Pałacu, w czasie rewolucji lipcowej w Paryżu miał zalewdie 19 miesięcy. Pierwsze wspomnienia dotyczą więc Piskorowic. Był to dla Sapiehów okres trudnych materialnych warunków. W małym dworku dzierżawili stoły i tapczany..."

dr inż. Władysław Czajka

Opisanie statystyczno-historyczne dóbr Ordynacyi Zamoyskiey przez Mikołaja Stworzyńskiego archiwistę 1834 r.

Rozpoczęty w końcu XIV w. ruch osadniczy na terenach nad dolnym Sanem i Tanwią trwał w ciągu stuleci następnych, aż do pierwszej połowy XVIIw., wykazując tendencję wzrostową.
W roku 1441 doszło do przeniesienia na nowe miejsce wsi Piskorowice, która została zorganizowana na prawie niemieckim. Inwestycję tę przeprowadził i objął sołectwo w tej wsi łowczy nadworny króla Władysława III - Marcin z Woli.

Inwentarz wójtostwa piskorowickiego z roku 1595

Roku 1595 grad w Piskorowicach wybił jarzyny i część oziminy. W tej wsi do wójta należała karczma w której był szynk piwa i gorzałki wójtowskiej. Młynek ze stawkiem, pod wsią folwarczek wójtowski, z którego wójt płacił pieniędzmi dziesięcinę do kościoła Leżajskiego. Wójt pobierał grosz szósty od czynszów skarbowych do Krzeszowa opłacanych. Kmiecie wójtowi co rok z półłanka dawali po korcu owsa i kur dwie. Za to im wójt obowiązany był dać piwa achteli dwa w dworze swoim, i to od dawna nazywano GODAMI.

Inwentarz Piskorowic z roku 1618

Na papierze mającym znak wodny Herbu Jelita wymieniony jest grunt do Cerkwi należący, browar, karczma i młyn. Piskorowice – tu wyraża stawków cztery i młynków cztery oraz karczm trzy, jedna we wsi, druga na borze przy gościńcu jarosławskim, trzecia była pod dworem (tę piorun spalił). Browar i winiarnia, sadów trzy, w dwóch małych śliwy, jabłka i gruszki. W trzecim wielkim różne drzewa, a najwięcej śliw. Barci w lesie.

Inwentarz Piskorowic z roku 1694

Wymienia taki oto szczegół, iż od Fundacyi wsi Piskorowic zostawiono przy półłankach Bliszczów i Łuciów pewne grunta na potrzebę gromadzką – jako gdyby wypadało po Mistrza posyłać, tedy z tych gruntów koszt szedł na to, a nie z gromadzkiej składki. Wymienia karczmę Rafy na borze i karczmę kalwina Żyda na wsi. Podaje młyny , te Mołyniów pod borem i Paluchów (młynek na Mołyniach zaginął po zerwaniu stawku) i Kucłów na końcu wsi, a także daninę miodu od włościan.

Inwentarz z roku 1702 wspomina pasiekę Piskorowicką.

Inwentarz z roku 1723 opisuje Dwór między wałami z ziemi usypany. Budynek stary, folwark, gumno. Folwark na Borsukach, sad ku arendzie w którym jabłonie, grusze, wiśnie i nieco orzechów włoskich znajduje się. Sad pod folwarkiem naprzeciw dworu, w którym rosną jabłonie i grusze. Stawek przy młynie u Mołyniów, stawek przy młynie u Paluchów, stawek u Kucłów. Jezioro przy przyrwie, jezioro za browarem, jezioro przy Lubinie.

Inwentarz Piskorowic z roku 1731 podaje, że w tym roku nowy Dwór wybudowano oraz opisuje stadninę nowo wybudowaną pomiędzy zabudowaniami dworskimi.

Inwentarz Piskorowic z roku 1754 podaje karczmę wiezdną za Cerkwią, karczmę nową wiezdną na wsi ku Sieniawie, karczmę w lesie na gościńcu wiezdną, Łysocha zwaną. Jezioro pod starą Kępą, jezioro od Sieniawy na Świętym nazywane, a także pasiekę i sadów trzy.

Inwentarz Piskorowic z roku 1761 opisuje PAŁAC w Piskorowicach, Oficyny, folwark, budynki gospodarskie, arendę za zamkiem, folwark za wsią, karczmę na gościńcu w lesie.

Inwentarz Piskorowic z roku 1786 opisuje budynek nowy, wystawiony w roku 1777, budynek stary, pusty, walący się, oborę, gumno, Browar pusty pod dworem, Karczmę pod dworem nie zajezdną i przy niej nowy Browar, karczmę za Cerkwią zajezdną, karczmę na końcu wsi i karczmę w lesie, obie zajezdne. Folwark na Koszarach, młyn u Paluchów wymienia pusty. Opisuje lasy piskorowickie, jezioro duże, Kępą Starą zwane.

Inwentarz Piskorowic z roku 1787 opisuje granice Piskorowic, stan i sytuację dóbr, w tym lasy i zarośla, nadmienia o zabudowaniach włościan, opisuje zabudowania dworskie i gospodarskie. Opisuje rezydencję dawną, folwark nowy, piwnicę murowaną. Na Koszarach folwark stary, browar nowo zbudowany oraz pasiekę w lesie, chmielarnię. Od włościan dań miodową i żarnowe.

W roku 1805 w Piskorowicach budowana gorzelnia i wołownia.

Inwentarz z roku 1807 opisuje folwark w Piskorowicach zbudowany w roku 1777, rezydencję Posesorską wystawioną w roku 1804, karczmę niezajezdną od granicy Żuchowskiej, karczmę na pastwiskach od Sieniawy, budynki leśniczówskie, Cerkiew w złym stanie i takąż dzwonnicę w Piskorowicach, oraz budynki Parocha.

Skorowidz powiatu jarosławskiego na rok 1902, autor August Szczurowski
Piskorowice – obejmujące przysiółki: Chałupki, Mołynie, Paluchy, Pigany, Stubieniec, Wygnanki, Koszary Dwór, Łysocha Dwór
Ludność – 2342, domów 421
Budżet wydatków 2715 k, dodatek gminny 9%
Radnych 18, zastępców 9
Zwierzchność gminna wybrana w roku 1894
Naczelnik gminy – Michał Siewny, zastępca – Oleszko Szelewa, asesor – Dmytro Zanko, Iwan Szykuła, sekretarz – Teofil Wankowicz
Oglądacz zwłok – Wasyl Szykuła, oglądacz bydła – Iwan Mucha
Obszar dworski
Ludność – 69, domów 7
Przełożony obsz. dw. – Witold Schlindenbuch
Właściciel obsz. dw. – hr Maurycy Zamojski ordynat
Szkoła parafialna od roku 1810, później trywialna, zorganizowana jako publiczna, etatowa, reskrypt. Rady szk. kraj. z 24 maja 1874, l. 6189
Prawo mianowania przysługuje radzie szk. kraj. Język wykładowy – ruski, obecnie 1 – klasowa
Budynek szkolny murowany z roku 1876, odpowiedni
Dzieci w szkole w roku 1902 – 220
Parafia Piskorowice
Poprzednia drewniana cerkiew o trzech kopułach w Piskorowicach, postawiona w roku 1667, miała być wspaniałą, jak to zapisuje w aktach parafialnych ks. dziekan Jan Manasterski przy swej wizycie w dniu 4 czerwca 1801 r. Obecną cerkiew pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela wymurowano w roku 1842, kosztem ordynata dóbr Zamojskich i parafian. Dwa boczne ołtarze i ikonostas pochodzą jeszcze ze starej cerkwi.
Metryki prowadzone od roku 1784
Patron: hr Maurycy Zamojski ordynat, proboszcz: ks. Jan Bryliński
Do parafii należą Piskorowice z przysiółkami i ludnością 1786 gr. kat. obrządku

opracował dr inż. Władysław Czajka

© Wszystkie prawa zastrzeżone